autor: Fidel-F2 » czw 10.12.2020 11:37
Exodus - Łukasz Orbitowski
Po świetnych, "Kulcie" i "Innej duszy", nabrałem ochoty na więcej Orbitowskiego. I może to był błąd, bo odrobinę się rozczarowałem. Nie jakoś specjalnie mocno, ale jednak. Być może to efekt przesytu, wszak przecież wszystkie elementy są typowe dla autora.
Fabuła konstrukcyjnie przypomina "Boską komedię" Dantego. Z powodu początkowo nieznanego czytelnikowi wydarzenia, bohater rezygnuje z dotychczasowego życia i udaje się w nasyconą rozmaitymi dramatami podróż po dzisiejszym świecie. Przechodzi przez kolejne kręgi piekieł współczesnej cywilizacji i współczesnego człowieka. Spotykane postacie dotknięte są rozmaitymi problemami. Mamy tu konsekwencje wojny - deprawacja dzieci, prostytucja, przymusowa migracja, psychologiczne skutki dawnych postępków i wiele innych. Znajdujemy też problemy cywilizacyjne - przepracowanie, bieda, pustka emocjonalna, utrata poczucia sensu, niesprawiedliwy podział dóbr, i znów, wiele innych. Są w końcu tragedie życiowe - utrata najbliższych, alkoholizm, rozpad rodzin. Wszystko to skąpane w pełnej palecie ciemnej strony ludzkiej duszy - nienawiść, ksenofobia, znieczulica, całkowity brak szacunku dla ludzi i życia i, tak oczywiście, wiele innych. Obraz tragedii przedstawiony przez Orbitowskiego jest bogaty, kompleksowy, ale to jedynie obraz. Autor niespecjalnie szuka przyczyn takiego stanu rzeczy. Kamera przesuwa się po samym dnie, ujawnia rzeczy których staramy się nie widzieć, co i rusz zanurza się w szlamie, jest bezwstydna, grubiańska, bywa makabryczna. Nie mówi na ile to wina polityków, na ile systemu, religii i kościoła, czy może po prostu beznadziejnej konstrukcji człowieka.
Prócz tego wszystkiego mamy jeszcze historię głównego bohatera. Historię straty, poczucia winy, autodestrukcji, odkupienia albo i nie. On sam stworzony jest przez tę cywilizację, ten świat. Nie jest bohaterem, którego można jakoś specjalnie polubić. Właśnie dlatego, że najpierw próbuje się do tego świata dopasować, potem żyje pomimo, ale wciąż ta wszawość w nim jest, by na koniec się poddać. Ale po prawdzie więcej to mówi o owym świecie, niż o bohaterze. On mimo wszystko jest sam, słaby a musi stawić czoła sadystycznemu wszechświatowi. Nie dziwne, że przegrywa. Jeśli rzeczywiście istnieje jakaś istota, która ten padół stworzyła, to musi być wyjątkowa kanalia.
Wymiar problemowy Exodusu jest bez zarzutu. By w pełni rozważyć wszystkie sygnalizowane przez autora kwestie, trzeba by dzieła pewnie obszerniejszego od samej powieści. Równie znakomita jest warstwa czysto literacka - styl, narracja, kreacja postaci. Zastrzeżenia mam głównie do konstrukcyjnej strony powieści jako całości. Jak mi się zdaje, autor tak mocno poszedł w zaprezentowanie warstwy problemowej, że odrobinę odpuścił wiarygodność czysto powieściową, czasem wyłażą na powierzchnię zbyt grube nici, niektóre rozwiązania uderzają nieprawdopodobieństwem.
Tak, to trochę słabsza powieść Orbitowskiego.
8/10
jesteśmy z Alp alpakami
i kopyta mamy
nie dorówna nam nikt